Detaylı olmasını planladığım bu yazıda Not Alma, Not Alma Yöntemleri ve Not Alma Teknikleri gibi konulara değinip ardından en iyi not alma uygulaması seçeneklerini göstereceğim. Kapsamlı bir dijital not alma koleksiyonu olmasını planladığım bu yazı zaman içerisinde genişleyeceğinden, bu yazıyı bir kenara not etmenizde fayda var.
Ayrıca bu not alma uygulamaları listesinde her sayfada denk gelebileceğiniz, klasik uygulamalar olan Evernote, OneNote gibi uygulamalardan ziyade az bilinen ve de yeni kullanıma sunulan app'lerden bahsedeceğim. Bu yazıda bahsi geçecek uygulamalar:
- Öğrenciler için en iyi not alma uygulamaları
- Akademisyenler için en iyi not tutma uygulamaları
- Avukatlar için en iyi not uygulamaları
- Araştırmacılar için en iyi not uygulamaları
Her gün neredeyse yeni bir not alma uygulaması piyasaya çıkıyor. Not alma uygulamaları pazarının da 1.35 milyar dolar büyüklüğüne erişmesi bekleniyor [1]. Yıllar önce pazarı domine etmeye başlayan Evernote'un yerini koruması neredeyse imkansız. Roam Research fanları bir cult seviyesine dönüşürken, Obsidian uygulaması beklenmedik bir hızla ürününü geliştiriyor ve yepyeni uygulamalar da piyasaya çıkıyor.
Doğallığıyla bunlar sadece birer araç. Eğer bu konuda deneyimsiz biriyseniz bu araçlardan alacağınız verim de o derece düşük olacaktır. Haliyle bu yazıda öncelikle not alabilme hakkında bir girişe ihtiyaç gözükmektedir. Ardından farklı tipteki dijital not alma uygulaması örneklerinin en iyilerini ve en yenilerinin listesini bulacaksınız.
O halde başlayalım.
Not Alma
Not alma, neredeyse hepimizin farklı durumlar için dahi olsa yapmak zorunda olduğu bir durum. Kimimiz sınıfta, kimimiz konferanslarda veya iş toplantılarında, kimimiz ise en sıradan şeyleri dahi unutmamak için not almak zorundayız.
Ayrıca not tutmak öğrenme açısından önemli bir yerde durmaktadır. İster sınavlarında başarılı olmak isteyen bir öğrenci, ister iş toplantılarını ve görevlerini aksatmak istemeyen biri ya da öğreneceği şeyi pekiştirmek isteyen herhangi biri olun, etkili not tutma teknikleri konusunu biliyorsanız hayatınızın kalitesi daha da artacaktır.
Not Almanın Faydaları
Not tutarak:
- Aktif bir dinleme moduna girer odağımızı arttırırız.
- Seçiciliğimizi arttırır, hangi bilginin not alınması gerektiği bilgisine zamanla kavuşuruz.
- Tekrarı olmayan durumları hatırlayabilmemizi sağlar.
- Düşüncelerimiz arasındaki bağlantıların daha kolay görülmesine ortam hazırlar.
- Kayıt altına alarak bilginin özünü kaydeder ve zihnimizi her şeyi hatırlamak zorunda kalmaktan kurtarırız.
Not Almanın Aşamaları
Not almanın 3 aşaması vardır. Eğer bu aşamalar iyi benimsenirse, tuttuğumuz notların etkisi gittikçe çoğalmaya başlar.
Not Alma Öncesi
Not alınacak kaynağın incelenmesi ve hangi amaçla not alınacağının belirlenmesi, konunun sizin işinizle alakası gibi ön hazırlıklar bu aşamada yapılır. Ayrıca konuyla ilgili yeni fikir, terim ve konseptler bu kısımda ele alınır.
Not Alma Süreci
Hangi başlıkların ve anahtar kelimelerin kaydedileceği, hangi formatta ve metottta not alınacağı bu aşamada yapılır.
Not Alma Sonrası
Alınan notların rafine edilmesi, gereksiz alınmış notların ayıklanması ve tekrar etme süreci bu aşamada olur.
Etkili Not Alma
Ortalama bir konuşmacının ağzından dakikada 120 - 180 kelime çıkarken ortalama el yazı hızı ise dakikada 12 - 18 kelimedir. Dolayısıyla her şeyi değil ancak önemli bilgileri not etme imkanımız söz konusu. Bu da üzerimize seçici olma sorumluluğunu getiriyor.
Her şeyi kaydedemeyeceğimiz için aralarından işimize en çok yarayacak olan bilgiyi kayıt altına almalıyız. Kaydettiğimiz bu bilgilerin ne kadarlık kısmı işimize yarıyorsa o ölçüde etkili not tutma başarısı göstermiş olacağız.
Etkili not tutmanın ölçütü: tutulan notların ne kadarının daha sonra işe yaradığıdır.
Bir çoğumuz nasıl notlar almasını bilmediğinden not almanın faydalarını keşfedememekte. Nasıl not alınmalı sorusu herkes için farklılık gösterse de beli başlıklar üzerinde fikir birliği sağlanabilir. Duruma göre maddeler eksiltilebilir olmakla beraber etkili bir not şunları içermelidir.[3]
- Konu başlığı, kaynak ve not alınan tarih olmalı (Bölüm, sayfa sayısı vb.)
- Önemli noktalar, örnekler ve tetiklenen yeni fikirler kaydedilmeli.
- Daha iyi hatırlamak ve daha hızlı yazabilmek amacıyla kişiye özgü ve anlamlı işaret, sembol ve kelimeler.
- Konuyu daha da geliştirmek adına verilebilecek ek kaynak ve notların listesi.
Çoğu zaman da hızlı not aldığımız için bu bilginin daha sonra yapılandırılması gerekir.
Önemli Uyarı
Hatırlatmakta fayda var, başkalarının fikir ve sözlerini kendi düşüncelerimizden ayırmak adına muhakkak tırnak işareti kullanmalıyız. Aksi halde intihal yapmış oluruz. İntihal bir başkasının fikri ürününü kendi ürünüymüş gibi yapma eylemidir. Okullarda, özellikle akademi içerisinde bir suç olarak görülür. Cezası vardır. Kimi ülkelerde ve özel durumlarda hapiz cezası da buna dahildir. [4]
Etkili Not Alma Yöntemleri
Daha önceden test edilmiş ve kimi insanlarda işe yarar olduğuna dair bilgimizin olduğu bazı not alma yöntemleri sistemleri mevcut.
Burada bahsedeceğim not alma yöntemleri olarak geçen konu başlıklarını not tutma teknikleri ile karıştırmayınız. Ona daha sonra geleceğiz.
Tutulan notları genel olarak iki kategoride inceleyebiliriz.
- Doğrusal Not Alma Yöntemleri (Linear note-taking)
- Doğrusal Olmayan Not Alma Yöntemleri (Non-linear note-taking)
Doğrusal Not Alma Yöntemleri
Genel olarak bilgi bize hangi sırada geliyorsa o sırada not alma durumunu ifade ediyor. Örneğin Outlining doğrusal olan bir not alma yöntemi olarak karşımıza çıkıyor. En çok kullanılan not tutma yöntemlerinden biri olarak biliniyor.
Örnek outliner not alma uygulaması: Hypernotes
Doğrusal Olmayan Not Alma Yöntemleri
Bu yöntem ise ismiyle müsemma. Daha çok çizelge ve diyagram gibi kümelendirme metotlarıyla yakın ilişki içerisindeki not tutma teknikleri bu sınıfa dahildir. Örnek olarak aşağıdaki not alma teknikleri bu sınıfa dahildir.
- Cornell Not Tutma Tekniği
- Zettelkasten metodu
- Kavram haritaları
- Ağ haritaları/Semantik haritalar (Networking/Graph map)
- Balık kılçığı (Ishikawa) diyagramları
En İyi Not Alma Uygulaması Seçenekleri
Dijital not tutma ve bilgi düzenleme araçlarının sayısı her geçen gün artıyor. Her yeni uygulamayı denerken yeni bir oyuncak denemiş gibi oluyorum. Bir kaç konu dışı uygulama başlığı daha var böyle hissettiğim.
Daha sonradan fark ettim ki bu duruma Shiny Toy/Object Syndrome deniliyormuş [6][7]. Harika.
Dipnot: Burada paylaşilan linklerin bir kısmı affiliate linkler olabilmektedir.
Not Alma Uygulamaları
Supernotes
Notlarınızı mini-card'lara yazmanızı sağlayan kullanıcı arayüzü hoş olan bir not alma programı Supernotes. Harikulade bir arayüze sahip.
Minicard'lar şeklinde kaydettiğiniz notlarınızı birbirleriyle ilişkilendirebilir ve graph-map üzerinde görebilirsiniz.
Tana Not Uygulaması
Tana not uygulaması, süper etiket (supertag) özelliği ile öne çıkan bir outliner not alma uygulamasıdır.
Supertag'ler gayet basit bir kullanım ile gelip güçlü bir etki yaratacak bir özellik gibi gözükmekte.
En basit haliyle şuınu diyebilirim: aldığınız notlarınıza etiket ekleyerek, notlarınıza yeni özellikler katabiliyorsunuz.
Örneğin kişi etiketine yeni bir özellik ekliyorsunuz: Doğum tarihi diyelim. Böylece kişi etiketine sahip her maddeniz doğum tarihi özelliğine sahip oluyor.
Agenda
Agenda not uygulaması yalnızca Apple ekosistemindeki cihazlarla çalışabilen bir dijital araç. Takviminizle entegre çalışabilen bir uygulama. Takviminize not ekleyebilir, notlarınızı takviminize ekleyebilirsiniz. Kişisel olarak kullandığım not araçlarından biri olduğu notunu eklemeliyim.
Notion
Notion bu kategorinin en popüler uygulaması. Yalnızca bir not alma programı olmamakla birlikte, bir üretkenlik uygulaması diyebilirim. Notion'ın ekosistemi o kadar gelişmiş ki bir web sitesi yapabilir, ders notlarınızı ve takviminizi düzenleyebilir, projeler yönetebilirsiniz. Hazır Notion şablonları ile çok çeşitli işlerinizi Notion üzerinden takip edebilirsiniz.
Simplenote
Tüm cihazlarınızdaki notlarınızı senkronize olarak kullanmanızı sağlayan bir markdown not alma programı.
Amplenotes
Web uygulaması olarak çalışan amplenotes kullanışlı bir arayüze sahip.
Spaces
Spaces şu an için sadece MacOS ve iOS versiyonu bulunan markdown not alma uygulaması.
Notesnook
Notesnook güvenlikten ödün vermek istemeyenler için biçilmiş kaftan diyebilirim. Güvenli ve korunmuş notlar herkesin hakkıdır. Bu yüzden de Notesnook ücretsiz planı da dahil olmak üzere uçtan uca korunan ve şifrelenen not özelliği sunmakta.
Ayrıca yazılarınız HTML, Markdown ve PDF formatında dışarı çıkarmanıza izin veriyor. Bu anlamda önemli bir Notion alternatifi diyebilirim.
Ek olarak not ve makalelerinizi internet üzerinde güvenli şekilde paylaşmanıza da olanak sağlıyor. Mesela paylaştığınız bir not, dilerseniz ilk okunmanın ardından kendisini imha edebiliyor. Ya da sürekli olarak internet erişimine açık olarak da bırakabilirsiniz.
Benim Notesnook üzerinde aldığım Güvenlik Kamerası isimli kısa makalem, sürekli olarak paylaşıma açık bir not olarak durmakta.
Mem.ai
Mem çok yetenekli ve bir çok farklı özellik sunan bir not programı. Görev listeleri oluşturabileceğiniz, zaman çizelgesi yaratabileceğiniz bir not programı. ve aynı zamanda otomasyon özellikleriyle görevleri zamanlayabileceğiniz
Innos Note
Innos web tarayıcısı üzerinde çalışan bir başka not uygulaması. Knowledge graph, wiki link gibi bir çok özelliği destekliyor.
Anytype
Yaklaşık iki senedir sınırlı sayıda kullanıcı alarak geliştirilen ve blockchain tabanlı bir uygulama Anytype. Tam olarak not uygulaması diyemiyorum, üstün yeteneklerinden dolayı. Sık kullanılanlara eklemekte fayda var.
Bu uygulamayı yenice kullanma fırsatına eriştim. İlk başlarda kullanımı biraz zor gelse de game-changer potansiyeli taşıdığı çok açık.
Anytype sıklıkla aradığım bir özelliğe sahip: Metaprogramming.
Metaprogramlama Nedir?
Metaprogramming, bir programın kendisini değiştirmesine olanak sağlayan bir programlama paradigması.
Bir diğer şekilde söylersek size sunulan data yapısını değiştirmenize olanak sağlıyor. Mesela Kişi adında bir data tipi yaratmanıza ve bunu diğer data tipleri ile etkinleştirmenize izin veriyor. Örneğin Bir kişi datasını bir etkinlik datası ile ilişkilendiribiliyorsunuz. Böylece isim-soyisim ve diğer bilgilerine sahip olduğunuz arkadaşınızla belirli bir tarih özelliğine sahip etkinlik datasıyla ilişkilendiriyorsunuz. Bu da bilgi yönetmeyi inanılmaz zengin bir hale getiriyor.
Ayrıca Telegram gruplarında çok aktifler, topluluk ile iletişimleri buradan dönüyor.
Acreom
Acreom hem takviminizi hem de görevlerinizi yönetebileceğiniz, kendi data şablonlarınızı oluşturmanıza izin veren bir diğer çoklu platform uygulaması.
Craft
Craft Apple tarafından 2021'in en iyi uygulaması seçildi.
Craft nispeten yeni olan ve yalnızca Apple cihazlar ile kullanılabilen bir uygulama. Ek olarak web uygulaması şeklinde de kullanabileceğinizi belirtelim.
Daha çok dokümanlarınızı ve notlarını düzenleyebileceğiniz aynı zamanda takım çalışmasına uygun ve grup halinde tek bir dokümanda çalışabilme olanakları sunan bu uygulamayı görsel yönü kuvvetli olduğu için bu kategoriye dahil ettim.
A. Artboard Tipi Not Alma Uygulamaları
Artboard tipi not alma uygulamaları daha çok notları görsel elemanlardan oluşan kişiler için önceliklidir diyebilirim. Sürükle-bırak (Drag & Drop) yöntemi bu tip uygulamalarda fazlasıyla yaygındır.
Milanote
Görselliğin ön planda olduğu bu tip uygulamaların başında Milanote geliyor. İlk başlarda yalnız Apple cihazlarda mevcut olan Milanote artık diğer işletim sistemleri ve cihazlarda da kullanılabilir durumda.
Clover
Clover henüz beta aşamada olan hepsi bir arada (all-in-one) tipi not tutma uygulaması.
Clover uygulaması kullanıcılarına hem artboard tipi hem de klasik tipte not alabilme imkanı sunmakta.
One Note
Genel olarak Microsoft ürünlerine karşı bir antipati olsa da One Note hakkında sık sık övgüyle bahsedildiğini duyuyorum. Çizimler yapabilmenize dahi izin veren One Note uygulamasını denemek için aşağıdaki linki ziyaret edebilirsiniz.
Speare
Speare son dönemde gittikçe popülerleşmeye başlayan bir diğer artboard tipi not tutma uygulaması.
Renote
Renote çalışma alanınız üzerinde işbirliğine dayalı görseller üretip, notlar ekleyebilmenizi sağlayan ücretsiz bir dijital not alma uygulaması.
B. Çevrimdışı Çalışabilen Not Alma Uygulamaları
Çevrimdışı not alma uygulamaları bilgisayarınıza indirip yükleyebileceğiniz ve internet bağlantısı gerektirmeyen programlardır. Kişisel olarak bu tip not tutma uygulamaları benim favorilerim. Notlarımın elimin altında olması, ve hızlıca açıp güncelleyebiliyor olmam benim için önemli bir özellik.
Bulut uygulamalarının aksine çevrimdışı uygulamaları tek tıkla açabilirsiniz. Notlarınıza bilgisayarınızda barındırıldığı için sizden başka kimse erişemez.
Dezavantajları da var bu tip uygulamaların. Örneğin cross-platform kullanma sorunu mevcut. Biraz daha açmam gerekirse, notlarınızın hem mobil cihazınızda hem de bilgisayarınızda eşitlenmiş şekilde var olması zaruri bir özellik neredeyse.
Bir takım yöntemler ile bu dezavantaj ortadan kaldırılabilir. Örneğin notlarınızı Dropbox ya da Google Drive klasörünüz üzerinden kullandığınızda hem mobil hem de PC için eşitlenebilme seçenekleri artmaktadır. Ancak ekstra efor gerektirdiğini belirtelim.
Obsidian MD
Obsidian MD: Obsidian benim şu an güncel olarak kullandığım ve sevdiğim not alma uygulaması. Makul bir ücretsiz plana sahip ayrıca çok yetenekli. Obisidan uygulaması hakkında yazdığım yazıya göz atabilirsiniz. Topluluk tarafından geliştirilen eklentiler ve temalara izin vermesiyle yetenekleri iyice artan bu uygulamayı denemenizi öneririm.
Obsidian çok güçlü bir not tutma programı olduğundan bir çok meslek grubu için en iyi not uygulamaları arasındadır. Dolayısıyla, Araştırmacılar, avukatlar, akademisyenler ve öğrenciler için en iyi not alma uygulaması adaylarından biridir.
Obsidian not alma uygulaması
SiYuan
SiYuan: Çin orjinli bu uygulamayı daha yeni keşfettim. Pek yetenekli gözükse de deneme fırsatım olmadı.
SiYuan not alma uygulaması
Athens Research
Athens Research: Athens Roam research'ten ilham alınarak başlanan bir açık kaynak proje. Bu bakımdan bir outliner olma özelliğini gösteriyor. Ayrıca belirtmekte fayda var YCombinator tarafından destekleniyor. (İndirme linki)
Athens Research uygulaması
Typora
Typora: bir zamanların popüler ve şık markdown not alma uygulamasıydı. Tema değişimi ve wysiwyg editör desteği ile local uygulamalar arasında yeri var.
Typora Markdown Not Alma Uygulaması
Trillium
Trillium: bir diğer yetenekli ve aynı zamanda açık kaynak ve ücretsiz not uygulaması. Ağ haritası (graph map) özelliğine de sahip olduğunu belirtmek lazım. (İndirme linki)
Trillium Not Uygulaması
Zettlr
Zettlr: 21. Yüzyıl için markdown not alma uygulaması mottosuyla piyasada olan bu uygulama iyi bir markdown editör olarak addediliyor. Zettelkasten desteği ve Zotero entegrasyonu gibi özelliklere sahip.
Zettlr Markdown Not Tutma Uygulaması
MindForger
MindForger uygulaması kullanımı biraz karmaşık bir tasarıma ve de albenisi pek fazla olmayan bir ara yüze sahip olsa da çeşitli not alma paradigmalarına hazır uyumlu ve yetenekli bir uygulama.
Notejoy
Order
Order henüz beta aşamada olan bir not alma programı. İnternet üzerinden bilgi alıp kopyalamanıza izin veren, heml liste hem grid şeklinde notlarınızı görüntülemeye izin veren bir uygulama.
C) Outliner Not Alma Uygulamaları
Doğrusal not alma uygulamaları olarak geçen outliner uygulamalar dijital not alma konusunda fazlaca popüler bir başlık.
1) Roam Research
Aslında Roam kült'ü desek daha doğru olacak. Twitter'daki #roamcult başlığına baktığınızda göreceğiniz üzere Roam Research doğru pazarlama stratejisi ve iyi bir ürünle kendi fanlarını yaratabildi. Roam Research, Conor White-Sullivan tarafından kurulan daha çok akademik araştırmalar için kendisni ön plana çıkartan ancak kesinlikle bununla sınırlı kalmayan dijital not tutma aracı.
Yalnızca doğrusal değil aynı zamanda ağ haritaları ya da networking map denilen sınıfa da açıkça giren bu uygulama ile notlarınıza verilen linkleri görebilirsiniz. Ayrıca notlarınız arasında ilişkisellik kurma anlamında çok yararlı olan blok düzeyinde link verebilme imkanını da ilk defa Roam Research uygulamasında görmüştüm.
O kadar çok yeteneği var ki başlı başına tek bir yazı bile yetersiz kalabilir Roam için. Maggie Appleton'ın blok CSS ile renklendirdiği kendi Roam notlarını örnek olarak göstermek istiyorum.
Maggie Appleton'ın Roam Notları
Roam'ın dezavantajlarından biri ise ücreti. Piyasada bir çok eksik alternatifi olmasına rağmen aylık $15 gibi bir fiyat politikasına sahip. Öğrenci belgenizi tedarik ettiğinizde çeşitli indirimler yaptıklarını söylemeden geçemeyeceğim. Bana %50 indirim yapmışlardı. Muhtemelen ve gerekçelerini açıklarsanız ücretsiz de kullanabileceğinizi düşünüyorum.
2) Logseq
Logseq aslında bir roam alternatifi. Bu da onu yetenekli dijital not alma uygulamaları arasına sokuyor. İlginç yanı ücretsiz ve açık kaynak olması. Github hesabınızla notlarınızı senkronize ediyor. Aynı Roam gibi ağ haritaları, blok düzeyde link verebilme ve wiki tipi backlinklere izin veriyor. Sık sık yeni özellikler getiriyorlar.
3) RemNote
Bir diğer outliner not tutma uygulaması.
Kaynakça: