Bu yazıda üretkenliğinizi ciddi şekilde arttıracak belkide en verimli not tutma tekniği olan Zettelkasten'den bahsedip, bu yöntemi dijital ortamda uygulayabileceğiniz uygulamaların listesini vereceğim._ Eğer tuttuğunuz notlar ile blog açma fikrine sahipseniz En İyi Blog Siteleri İncelemesi yazısına da göz atabilirsiniz.
Her taraftan bilgi bombardımanına tutulmaya pek ala alıştık artık. Akıllı telefonlar ve sosyal medya uygulamaları derken artık çok daha niş içerikler tüketmemize olanak veren ve bu dar bağlamın da dışına çıkmamamız için de yeterli içeriği bize sunabilecek uygulamalar da fazlasıyla mevcut. (Flipboard, Medium, Feedly, Paper.li gibi)
Hatta çok yorulmadan siz konu başlığını yazıyorsunuz, yapay-zeka size onunla ilgili en iyi içerikleri getiriyor. (Bakınız: Keen)
Kısacası içeriğe dair sıkıntımız yok. Fazlasıyla içeriğimiz mevcut. Hatta bu fazlalık ciddi problemler yaratmaya başladı ve işin kötüsü bu durumu da kabullendik sayılır.
Fazla sayıdaki yazılı veya görsel içerik üretme programları (content creation tools) arasındaki entegrasyon ve otomasyonlar giderek önem kazanacak gibi duruyor.
Zaten Allah'a emanet olan Twitter beğenileri ile diğer platformlardaki kaydettiklerimi birleştirmeye kalkmak zaten zulüm.
Sadece sosyal medyadan ibaret değil ki mevzu. Çalışma alanına dair faydalı bilgileri kaydedeceksin, yeni bilgiler gelince eski olanı tedavülden kaldıracaksın.
Bir de bunları el altında tutacaksın ki her istediğinde hızlı bir şekilde bulabilesin.
Bir de olursa bunlar arasında ilişki kuracaksın ....
Adına ister information-overload ister başka şey deseniz de artık kullanacağımız bilginin yönetimi başlı başına bir iş.
Çözüm olarak kişisel wiki uygulamalarına veya knowledgebase'lere bakılabilir. Güzel uygulamalarla da karşılaşmanız çok olası. Ayrıca Not Alma Yöntemleri ve Not Alma Uygulaması Seçenekleri isimli yazı da ilginizi çekebilir.
(Bir ara sevdiğim knowledgebase'leri de sizinle paylaşacağım. Şu an sadece TiddlyWiki versiyonu olan Drift kullanıyorum. Yazının sonunda bulabilirsiniz)
Zettelkasten Not Tutma Tekniği
"Kutudaki kartlar" anlamına gelen "Zettelkasten" çok eskilerden beri kullanılan bir yöntem olmasına rağmen popülerliğini Alman sosyolog Niklas Luhmann (1927-1998) tarafından fazlaca kullanılmasıyla kazanmış. Alman Sosyolog hayatı boyunca 90.000'den fazla indekslenmiş kart kullanarak 400'e yakın makale ve 50'den fazla kitap yayımlamış. Bu rakamlara ulaşabilmenin ciddi bir üretkenlik gerektirdiği çok açık.
Bu yöntemi kullanarak not tutmak için yalnızca kağıt ve kalem yeterli (Bir de not alıyor olmanız ).
Günümüzde bilginin fazlasıyla dijitalde dolaştığını düşününce, bu yöntemi dijital uygulamalar üzerinde göstermek çok daha yararlı olacaktır.
Ancak İlk başta Luhmann'ın analog yönteminin önemli başlıklarından bahsetmemiz elzem.
♻️Atomik Notlar Almak
Luhmann atomik notlar alıyordu. Yani bir cümle ile bir paragraf arasında değişen (3-5 cümle diyelim) büyüklükteydi notları. Geriye dönüp baktığında okuması kolay olabilen, aynı zamanda çöpe atmaya kalktığında da maliyeti çok olmayacak notlar.
Tek Başına Anlam İfade Edebilme
Not alırken o anki bağlamın fazla içinde kalan notlar almışızdır çoğumuz. Daha sonra aynı bağlamı bulamadığımızda, alınan not anlamsız hale gelebilmektedir.
Zettelkasten'in belli başlı prensiplerinden biri de alınan notların tek başlarına anlam ifade edebilecek semantik zenginliğe sahip olması.
Obsidian Uygulamasında Backlinklerin Graph Map üzerinde gösterilmesi
Çift-yönlü Bağlantılar (Bi-directional linking)
Zettelkasten metodunun ana hatlarından birisi çift-yönlü (bi-directional veya backlink) bağlantılar. Bu bağlantıları kullanarak ilişkili notlarınızı hızlıca bulabiliyorsunuz.
Luhmann'ın not tutma tekniği tüm notların indekslenmesini içeriyordu. Böylece bir konuya ait 3. veya 4. notunu aldığında bu notun üzerinde hiyerarşiyi takip edebileceği indeks numaralarına sahipti. (Genel bir hiyerarşiden söz etmiyorum burada).
Notlar arasında bağlantı kurarken bu bağlantıların neden alındığı da belirtilmesi gereken şeylerden biri.
Bu bağlantı notları ise ancak ve ancak herkesin kendi anlam dünyası tarafından konulduğunda bir anlam ifade edebilecek. Bu yüzden kişlerin en çok zorlandıkları alanlardan birisi bu bağlantı notları.
Ben neredeyse tüm notlarımı Obsidian uygulaması ile alıyorum. Bir nevi kişisel knowledgebase diyebiliriz.
Zettelkasten not alma için en uygun uygulamalardan biri Obsidian diyebilirim. Aşağıdaki ilk görselde, diğer notlarımdan Zettelkasten Metodu isimli bu yazıya ait notlarıma gelen bağlantıları görebilirsiniz.
İkinci görselde ise atomik notlarım arasındaki ilişkiyi interaktif bir şekilde görüntülemem yer almakta. Görseldeki her bir nokta ayrı bir nota karşılık gelmektedir.
İngilizce olmasına rağmen önermek istediğim bir kaynak var. Bu site zettelkasten metodu'nu interaktif bir şekilde gösteriyor. Zettelkasten Metodu interaktif
En İyi Not Alma Uygulamaları
Bu kısımda süper fonksiyonel, üretkenliğinizi ciddi ölçüde arttıracak ve size yeni bir aradalıklar sunabilecek, aynı zamanda Zettelkasten metodu ile uyumlu en iyi not alma uygulamalarından bahsedeceğim.
Bu yazıda ise Zettelkasten metodunu kullanabileceğiniz en yetenekli not alma uygulamalarından bahsedeceğim. Bu alanda arşivim yeterince geniştir ve hepsini burada zaman içerisinde paylaşacağım.
Supernotes
Amplenote
Güzel bir arayüze sahip Supernotes. Mini kartlarınıza aldığınız notları tag’lemenize ve özelleştirmenize izin veriyor.
Notion
Notion şablonlarının bir görünümü
Notion ilk çıktığında Evernote’a alternatif olarak adından bahsetmişti, sunduğu özellikler ile bugün web sitesi bile yapabileceğiniz bir uygulamaya dönüşt ve kendi ekosistemini yarattı. Çeşitli Notion kaynakları ve araçları ile sayılamayacak kadar fazla sayıda kullanım amacı bulabilirsiniz.
Daha geçen hafta (2020 Eylül’ünün son günleri) Notion uygulaması backlink özelliğini tanıttı.
Roam Research
Notion harikulade yeteneklere sahip, çok amaçlı ve gittikçe popüler hale gelen bir uygulama.
Roam Research
Roam bugün itibariyle piyasadaki en iyi not alma uygulamasıdır deniliyor. Ancak bu tabi ki mümkün değil. Piyasada o kadar fazla not alma uygulaması ve farklı özellikler mevcut ki, her bütçeye, zevke ve fonksiyona göre ayrı bir uygulama bulmanız kaçınılmaz. Daha önemlisi bunların hepsinin bir arada olabileceği bir uygulama çok mümkün gözükmüyor.
Neyse, Roam’a geri dönelim. Block seviyesinde backlinklere izin vermesi ve graph modeli ile notlarınızı size göstermesi gibi daha bir çok üretkenlik özelliğine sahip bu uygulama aylık 15$ gibi nispeten pahalı bir fiyat politikasına sahip.
Akademik amaçlar için burs imkanı da sunuyor diyerek notumuzu da düşelim.
Roam Research
Yüksek ücretine rağmen süper popüler bir outliner not alma uygulaması.
Obsidian
Obsidian: A knowledge base that works on local Markdown files.
PC’nize indirip kurabileceğiniz bu çevrimdışı yazılım markdown formatında notlar almanızı, backlinkler oluşturmanızı ve notlarınızı daha önce görmediğiniz bir aradalık ile size sunuyor.
Uygulama kişisel kullanımınız için ücretsiz.
Obsidian MD
Kişisel favorim. Birincil not alma uygulamam.
TiddlyWiki
TiddlyWiki çok uzun süredir bizlerle beraber olan sıradışı bir knowledgebase/kişisel-wiki uygulaması. Sıradışılığı şuradan geliyor: Tüm program yalnızca bir HTML dosyasından ibaret. Tek bir dosyadan oluştuğu için basit bir uygulama olduğunu düşünecekseniz, şimdiden söyleyebilirim ki büyük bir yanılgıya düşersiniz. Hiç de başlangıç-tipi kullanıcı dostu olmayan bir arayüze sahip. Daha detaylı bilgi için incelemesini yaptığım Not Alma Uygulaması:TiddlyWiki yazısına bakabilirsiniz.
Ancak, muhtemelen piyasadaki tüm uygulamalardan çok daha yetenekli bir uygulama diyebilirim. Özellikle açık kaynak olması, uzun yıllardır biriken ciddi bir komüniteye sahip oluşu onu eşsiz bir yere koyuyor. Çok fazla varyasyona sahip bu uygulama için önerebileceğim bir kaç tanesi şunlar:
- Tiddly Roam: Kısmi Roam özellikleri ile donatılmış ve graph map özellikli olan versiyon.
- Tiddly Research: Kısmi Roam özellikleri ile donatılmış bir diğer versiyon.
- Tiddly Drift: Pek yetenekli bir başka versiyon.
Ben en son Drift versiyonunu kişisel wiki sayfamda kullanıyorum. Kendi digital-garden’ımdan bir ekran görüntüsü paylaşayım.
TiddlyWiki
Başlangıç için öğrenme zorluğu içerse de TiddlyWiki en güçlü not alma uygulamalarından biri diyebilirim.
Rekowl
Kendi bilgi veritabanınızı oluşturmanızı test ve gözden geçirmelerle bilginizi pekiştirmenizi sağlayan ve çevrimiçi çalışan bir uygulama.
Rekowl
Daha fazla hatırlamanızı sağlayarak bilgi yönetmenizi sağlayan uygulama
Relanote
Relanote
Relanote
Obsidian ile benzer özellikler taşıyan RelaNote henüz beta aşamada ve makul bir ücretsiz plana sahip.
Amplenote
Amplenote
Amplenote da Zettelkasten metodunu uygulayabileceğiniz online uygulamalardan biri.